Οι Αυτόματες Σκέψεις είναι σκέψεις, ερμηνείες ή εικόνες, οι οποίες έρχονται στο μυαλό μας ασυναίσθητα με αφορμή ένα εκλυτικό γεγονός και αφορούν ή τον εαυτό μας ή τους άλλους. Ασκούν άμεση επίδραση στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας. Κάποιες από αυτές είναι θετικές και άλλες είναι αρνητικές – δυσλειτουργικές. Ένα παράδειγμα αυτόματης αρνητικής σκέψης θα μπορούσε να είναι το παρακάτω: «είμαι βαρετός, δεν ξέρω τι να πω. Οι άλλοι σκέφτονται ότι είμαι χαζός. Είμαι μια αποτυχία. Μάλλον δε με συμπαθούν».
Τα κύρια χαρακτηριστικά των αυτόματων αρνητικών σκέψεων σύμφωνα με τους Beck et al. (1985) είναι τα παρακάτω:
- Έρχονται αυθόρμητα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Δεν είναι ρεαλιστικές.
- Παρότι δεν είναι ρεαλιστικές, την ώρα που τις σκεφτόμαστε, μας φαίνονται αξιόπιστες και λογικές.
- Μπορεί να είναι λέξεις, εικόνες ή και αναμνήσεις.
- Μας εμποδίζουν να ελέγξουμε τη συµπεριφορά µας και να την κατευθύνουμε όπως εμείς επιθυμούμε.
– Πως μπορούμε να καταλάβουμε αν οι αυτόματες σκέψεις μας είναι δυσλειτουργικές και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ; Οι παρακάτω ερωτήσεις μπορούν να μας βοηθήσουν:
- Τι θα έλεγες σε έναν φίλο σου ή σε κάποιον που αγαπάς πολύ αν είχε αυτή τη σκέψη;
- Έχεις εμπειρίες που να δείχνουν πως η σκέψη αυτή δεν επαληθεύεται πάντα;
- Μήπως ενοχοποιείς τον εαυτό σου για κάτι, που δεν έχεις τον απόλυτο έλεγχο εσύ;
- Εάν κάποιος που αγαπούσες είχε αυτές τις σκέψεις, τι θα τον συμβούλευες;
- Αν ένα παιδί είχε αυτή τη σκέψη, τι θα του έλεγα;
- Είχες ποτέ παρόμοια σκέψη στο παρελθόν; Τι είχε συμβεί τότε;
Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, για να ελέγξουμε αν είναι σκέψεις μας είναι αληθινές. Μέσω της γνωσιακής συμπεριφοριστικής ψυχοθεραπείας, δημιουργείται ένα ασφαλές πλαίσιο με αποδοχή και ενσυναίσθηση, στο οποίο ο θεραπευόμενος κατανοεί τον τρόπο που λειτουργεί, αναγνωρίζει τις δυσλειτουργικές σκέψεις/συμπεριφορές του και μαθαίνει να τις αντικαθιστά με άλλες πιο λειτουργικές και ρεαλιστικές.